มันจะมีอยู่ประเทศหนึ่งครับ ที่ไม่ว่าอะไรก็ดีดี๊ดีไปหมด ดีจนหลายๆ ประเทศเค้าอิจฉา

        ไม่ว่าจะเป็นการจัดอันดับเรื่องประเทศที่ประชากรมีคุณภาพชีวิตที่ดีที่สุด ประเทศที่มีระบบการศึกษาดีที่สุด ประเทศที่น่าอยู่ที่สุด ฯลฯ ล้วนแล้วแต่ต้องมีประเทศนี้ติดโพลมาด้วยเสมอ นั่นคือประเทศฟินแลนด์

        ยิ่งไปกว่านั้นฟินแลนด์ยังเป็นอีกหนึ่งประเทศที่อยู่ในท็อปแรงก์หมวด "ดินแดนแห่งคนรักหนังสือ" อีกด้วย!

        คนฟินแลนด์เค้ารักการอ่านหนังสือจริงๆ นะ เรียกได้ว่า "คลั่งไคล้" เลยก็ได้แหละ

        อย่างช่วงปี 2016 มีข้อมูลจากสหประชาชาติที่บอกว่า ฟินแลนด์เป็นประเทศที่มีอัตราการรู้หนังสือสูงที่สุดในโลก และเป็นชาติที่มีอัตราการใช้บริการห้องสมุดประชาชนมากที่สุดในโลก หรือก็คือประชากร 5.5 ล้านคนยืมหนังสือเกือบ 68 ล้านเล่มต่อปี!

        ต่อให้ยุคนี้การอ่านออนไลน์จะเริ่มเข้ามามีบทบาทแล้ว ห้องสมุดทั่วโลกต้องเผชิญกับปัญหาการตัดงบประมาณเพราะผู้ใช้บริการลดลง แต่ฟินแลนด์กลับสวนกระแสโดยสิ้นเชิง เพราะคนฟินแลนด์เค้าก็ยังชอบการอ่านหนังสือเป็นเล่มๆ ครับ ถือว่าเป็นประเทศที่มี "ห้องสมุด" อยู่ในใจกลางวัฒนธรรมเลยก็ว่าได้

        พูดมาถึงตรงนี้แล้วผมก็นึกถึงโปรเจกต์ฉลองร้อยปีของฟินแลนด์ขึ้นมา ด้วยความที่ฟินแลนด์เป็นแดนดินถิ่นคนรักหนังสือ รัฐบาลเค้าเลยมอบของขวัญปีใหม่สุดล้ำค่าเป็นห้องสมุดแห่งใหม่ที่อัดแน่นไปด้วยความรู้ แถมขนาดยังมหึมาอีกต่างหาก

        ห้องสมุดที่ว่านี้มีชื่อเต็มๆ ว่า "Helsinki Central Library Oodi" หรือเรียกสั้นๆ กันว่า "Oodi" เปิดให้บริการอย่างเป็นทางการเมื่อวันที่ 5 ธันวาคม ปี 2018 ซึ่งเป็นวันฉลองครบรอบ 100 ปีการประกาศอิสรภาพของประเทศ (เผื่อใครไม่รู้ ฟินแลนด์เป็นประเทศที่มีอายุเพียงหนึ่งร้อยขวบปีกับอีกนิดหน่อยเท่านั้นครับ)

        "Library Oodi" เป็นสิ่งก่อสร้างขนาดใหญ่ ตั้งอยู่ใจกลางกรุงเฮลซิงกิ ตรงข้ามกับอาคารรัฐสภาฟินแลนด์ เงินลงทุนที่ใช้ไปนั้นอยู่ที่ราวๆ 100 ล้านยูโรหรือกว่า 3 พันล้านบาทครับ ซึ่งเงินส่วนนี้ก็มาจากภาษีประชาชนนี่แหละนะ

        เรื่องน่าสนใจมันอยู่ตรงที่ ก่อนจะสร้างเค้าให้ประชากรโหวตก่อนว่าอยากได้อะไร ระหว่างพิพิธภัณฑ์ระดับโลกกับห้องสมุด

        ผลปรากฏว่า...พวกเขาเลือกห้องสมุด

        เป็นการตอกย้ำภาพลักษณ์ความเป็นประเทศแห่งการศึกษาจริงๆ ครับ เพราะสังคมฟินแลนด์มองว่าห้องสมุดคือรูปธรรมที่ชัดเจนของการศึกษา ความเท่าเทียม และการเป็นพลเมืองที่มีคุณภาพ!

        โครงการประกวดออกแบบของเค้าตอนนั้นก็ยิ่งใหญ่มากนะ เพราะเปิดรับแบบหลายร้อยชิ้นจากทั่วโลก คัดให้เหลือ 6 แบบเพื่อให้ชาวเมืองเลือกว่าพวกเขาอยากได้แบบไหน สุดท้ายผู้ชนะก็คือ ALA Architects บริษัทออกแบบสัญชาติฟินแลนด์ครับผม

        ด้านใน "Library Oodi" อัดแน่นไปด้วยตำรานับหมื่นนับแสนเล่ม แต่ถ้ามีแค่หนังสือมันก็ดูน่าเบื่อไปหน่อย เค้าเลยใส่เทคโนโลยีที่เอื้อต่อการเรียนรู้เข้ามาผสมผสานกันไปด้วย

        ไม่ว่าจะเป็นสตูดิโอเพื่อใช้ในการอัดเสียง ห้องชมภาพยนตร์ เครื่องตัดเลเซอร์ หรือพื้นที่สำหรับ 3D printers ให้ประชาชนได้ใช้ความครีเอทของตัวเองสร้างสรรค์ผลงานเฉพาะตัวออกมาได้อย่างเต็มที่ไปเลย

        สำหรับชั้นล่างถูกจัดให้เป็นพื้นที่สำหรับโรงภาพยนตร์ มีห้องออดิทอเรียมอเนกประสงค์ รวมไปถึงร้านอาหารไว้คอยให้บริการ ในขณะที่ฝั่งชั้นสองเองจะเป็นโซนพักผ่อน พัฒนาทักษะ มีห้องสตูดิโอที่สามารถเข้าใช้งานได้ พื้นที่สำหรับเล่นเกม กระทั่งครัวก็มีให้เช่ากันในราคาถูกอีกต่างหาก!

        เมื่อขึ้นมาจนถึงชั้นสาม เราจึงจะได้พบกับภาพคุ้นตาครับ นั่นคือพื้นที่สำหรับโซนอ่านหนังสือที่ก็เรียกได้ว่าตระการตาไม่เบา ที่นี่มีบรรณารักษ์หุ่นยนต์ทำหน้าที่ขนหนังสือไปยังชั้นหนังสือด้วยนะ แต่ที่ชอบคือเวลาที่จะยืมหนังสือไปอ่านก็ทำได้ฟรีไม่มีค่าบริการครับ

        ด้วยความเจ๋งในฐานะของห้องสมุดแห่งอนาคต "Library Oodi" จึงได้รับเลือกจากสหพันธ์นานาชาติแห่งสถาบันและสมาคมห้องสมุด ให้เป็นหนึ่งในห้องสมุดแห่งปีประจำปี 2019 ด้วยครับ สมมงมากๆ

        ความจริงห้องสมุดที่น่าตื่นตาตื่นใจในฟินแลนด์ยังมีอีกหลายที่นะ เพราะที่นี่เองก็มีห้องสมุดอยู่เยอะมากในแต่ละชุมชน แทนที่จะพูดว่าเป็นห้องสมุด ไม่สู้พูดว่าเป็นวิหารแห่งการรู้หนังสือดีกว่า 5555

        ผมเองคิดว่าทาสหนังสือถ้ามีโอกาสได้ไฟฟินแลนด์ก็ควรจะแวะไปที่นี่สักครั้งครับ เพราะว่า "Library Oodi" นั้นคือตัวแทนของห้องสมุดแบบศตวรรษที่ 21 มากๆ

        ห้องสมุดในความคิดเราคือต้องเงียบและเต็มไปด้วยหนังสือใช่มั้ยล่ะ แต่ที่นี่ไม่ได้มีแค่หนังสือ ไม่ใช่แค่พื้นที่ที่คนมาอ่านหนังสือ แต่เป็นพื้นที่ที่สามารถตอบสนองความต้องการของคนรุ่นใหม่ได้อย่างดีเยี่ยม

        ไม่ว่าจะเป็นการพบปะ ทำงาน เลี้ยงดูบุตรหลาน พัฒนาทักษะดิจิทัล หรือทักษะการประกอบอาชีพก็ถูกรวบรวมเอาไว้ในพื้นที่ใหญ่ๆ แห่งนี้ที่เดียวครับ ตอบโจทย์และสร้างประโยชน์ได้อย่างยิ่งใหญ่ ไม่แปลกใจที่ทำไมมีคนมาต่อแถวใช้บริการกันทุกวัน

        พูดถึงที่ไทย ถ้ามีห้องสมุดทำนองนี้อยู่เยอะๆ ก็คงดีเหมือนกัน เท่าที่คิดออก ห้องสมุดที่มีลักษณะคล้ายๆ กันนี้และดีไซน์เก๋ไก๋ของบ้านเราก็น่าจะเป็นห้องสมุดด้านความคิดสร้างสรรค์และการออกแบบของ TCDC เนอะ แต่ไม่แน่ใจว่าคนไปใช้บริการกันมากน้อยแค่ไหนเหมือนกัน

credit pic: archdaily.com